Deur Melodie Veldhuizen

Stilstuipe is die weiering van een persoon om mondeling met ʼn ander persoon te kommunikeer, of selfs die teenwoordigheid van die persoon te erken. Dis ʼn gedragspatroon wat in verskillende tipes verhoudings voorkom, byvoorbeeld ouers teenoor hul kinders, volwasse kinders teenoor hul ouers, tussen vriende en selfs kollegas, asook in huweliks- of ander romantiese verhoudings.

Gesonde redes vir stilstuipe

Stilstuipe is nie noodwendig ʼn negatiewe manier van optrede nie. Wanneer emosies tydens konflik of ʼn meningsverskil tussen twee partye hoog loop, is dit raadsaam dat een of albei persone eers gaan afkoel voordat die gesprek verder gevoer word. Dit word dan eerder ʼn afkoelperiode as stilstuipe, wanneer die een persoon sê: ‘Ek wil graag hieroor praat sodat ons kan probeer om die probleem op ʼn vreedsame manier op te los. Maar gun my asseblief ʼn halfuur om net af te koel.’ Gaan dan, met die ander party se vergunning, na ʼn ander vertrek, kom dan terug en probeer weer, maar sonder enige verwyte. Die verwagting is natuurlik dat die ander persoon met empatie sal luister met die doel om te verstaan en dat julle moontlike oplossings sal kommunikeer om soortgelyke voorvalle te voorkom.

Negatiewe redes vir stilstuipe

• Vermyding wanneer een party gedurende ʼn gesprek in stilswye verval omdat hy nie weet wat om te sê nie of konflik wil vermy. Kommunikasieprobleme, omdat een persoon nie weet hoe om te sê hoe sy voel nie en eerder stilbly om haarself emosioneel te beskerm. Dit kan ook wees dat beide partye nie oor die vermoë beskik om effektief en op ʼn gesonde manier te kommunikeer nie.
• Om aandag te trek is ook ‘n groot rede vir stilstuipe. Die persoon raak nors of nukkerig as dinge nie na sy sin verloop nie – dis ook maar ʼn vorm van manipulasie om aandag te kry, en terselfdertyd sy sin te kry.
• Stilstuipe word ʼn vorm van emosionele mishandeling wanneer dit gebruik word om iemand te straf oor iets wat hy verkeerd gesê of gedoen het, of nagelaat het om te doen, of ook om mag oor die ander persoon uit te oefen. Hierdie gedrag kan dae of selfs weke lank aanhou.

Tekens dat stilstuipe emosionele mishandeling is

• Dit gebeur gewoonlik nadat jy as ‘slagoffer’ na sy mening verkeerd opgetree het of die verkeerde ding gesê het, met die doel om jou te ‘straf’ of sy sin te kry.
• Dit gebeur gereeld en duur vir al hoe langer tydperke.
• Dit word gedoen met die uitsluitlike doel om jou seer te maak.
• Hy sal met almal behalwe met jou praat.
• Hy soek bondgenote teen die ‘slagoffer’.
• Hy sal eers die stilte verbreek wanneer jy om verskoning vra, by hom pleit, aan sy eise toegee, of wanneer hy besluit om weer te praat.
• Hy gebruik die stilswye om jou te blameer of skuldig te laat voel, jou te manipuleer of jou gedrag te verander.

Effek van stilstuipe op die slagoffer

Aanhoudende en intense ervaringe van stilstuipe kan tot woede, sosiale onttrekking en eensaamheid, depressie, hopeloosheid, gevoelens van minderwaardigheid, verwerping, vernedering en ʼn lae selfbeeld lei.

Hoe om te reageer teenoor ʼn persoon wat stilstuipe kry

Fokus op die ander persoon se optrede. Wees kalm en bedaard. Wanneer stilstuipe sporadies voorkom, kan dit wees dat die ander persoon gekrenk voel en nie wil praat nie. Sê dat jy graag wil weet hoe sy voel omdat jy graag die saak sal wil regstel. Indien jy die oorsaak van die stilstuipe is, vra om verskoning en indien sy steeds nie reageer nie, sê dat jy dit aanvaar en gun haar die geleentheid om haar ontsteltenis te verwerk, maar dring aan op ʼn spesifieke tyd om te gesels en tot ʼn vergelyk te kom. Indien hierdie gedrag gereeld voorkom, dui dit moontlik op ʼn poging tot manipulasie. Sê rustig, kalm en opreg: “Dit is vir my baie belangrik dat ons hierdie situasie uitsorteer. Wanneer jy reg is om met my te kom praat, is jy welkom.”  Moenie dat die son oor julle onmin ondergaan nie.

Fokus op jou emosies. Sê onomwonde vir die persoon dat sy stilstuipe jou seermaak en gefrustreerd en eensaam laat voel. Dis juis wat jy nie in ʼn verhouding verlang nie. Verduidelik dat ʼn mens nie probleme met stilstuipe kan oplos nie en noem die probleme by die naam. Stel dit duidelik dat sulke gedrag ʼn risiko vir julle voortgesette verhouding is.

Ignoreer dit tot dit oorwaai. Stilstuipe gebeur nie noodwendig altyd om die ander persoon seer te maak nie. Soms is dit ʼn enkele insident wat handuit ruk en is dit wenslik om dit te laat verbygaan tot die gemoedere afgekoel het en dan aan te beweeg. Indien dit egter ʼn passief-aggressiewe benadering is om jou te manipuleer en jou skuldig te laat voel en eerste die hand van vrede uit te reik, moenie toegee nie. Dis makliker gesê as gedaan, maar gaan jou gang asof sy stilstuipe jou nie pla nie en doen iets om jou aandag af te lei, soos om te gaan stap of jou in ʼn boek te verdiep. So ontneem jy hom van die reaksie wat hy eintlik verlang. Demonstreer dat sy stilstuipe aan jou die geleentheid bied om te doen wat jy graag wil doen, omdat jy hom nie in ag hoef te neem nie.

Stel alternatiewe oplossings voor. Stel ʼn dinkskrumsessie voor waartydens julle reëls betreffende beter kommunikasie in die toekoms aan mekaar voorstel en uitstip. Besin saam oor hoe julle in die toekoms stilstuipe gaan vermy deur openhartig jul gedagtes en emosies met mekaar mee te deel.

Staan op jou regte

Wanneer die situasie in emosionele mishandeling ontaard, is die verhouding ongesond en is dit tyd om op jou regte te staan. Indien jy daarvan oortuig is dat dit die moeite werd is om aan die verhouding te werk:

• Stel duidelike grense betreffende wat aanvaarbare gedrag is en hoe jy verwag die persoon jou moet behandel.
• Stel voor dat julle vir berading gaan om verhoudings- en kommunikasieprobleme te herstel.
• Stel dit duidelik wat sal gebeur indien grense oorskry word en voeg die daad by die woord indien dit sou gebeur.
• Daar mag ʼn punt kom waar jy, ter wille van selfbehoud, sal moet besluit of jy met of sonder die persoon beter of slegter daaraan toe is.

Indien jy aan stilstuipe blootgestel word, moenie:

• met woede reageer nie, want dit sal die situasie vererger;
• in trane uitbars en pleit of smeek dat hy met jou praat nie, want dit sal die gedrag versterk;
• om verskoning vra indien jy niks verkeerd gedoen het nie;
• aanhoudend met die persoon probeer redekawel indien jy reeds met hom oor die saak gepraat het nie;
• die persoon se gedrag persoonlik opneem nie, veral nie as jy onskuldig is nie – jy is nie verantwoordelik vir ander se optrede teenoor jou nie;
• dreig om die verhouding te beëindig nie, tensy dit jou laaste uitweg is en jy gereed is vir so ʼn skuif.

Dis die klein jakkalsies wat ʼn verhouding verniel. Stilstuipe stel net die aanspreek van die werklike probleem uit. Die eintlike oplossing is gedragsverandering.

Bronne:

Healthline. https://www.healthline.com/health/silent-treatment#takeaway

Medical News Today. https://www.medicalnewstoday.com/articles/silent-treatment

Vita Nova. https://www.vitanova.co.za/stilstuipe-in-n-verhouding-2/